คัทรภปัญหา

๑. คัทรภปัญหา


ว่าด้วยลากับม้าอัสดร

             [๑๑๑]  ข้าแต่พระราชาผู้ประเสริฐ ถ้าพระองค์ทรงสำคัญอย่างนี้ว่าบิดาประเสริฐ
                          กว่าบุตรไซร้ มิฉะนั้น ลาตัวนี้ก็ประเสริฐกว่าม้าอัสดรของพระองค์
                          เพราะว่าลาเป็นพ่อม้าอัสดร.

จบ คัทรภปัญหาที่ ๑.








๒. อมราเทวีปัญหา


บอกใบ้หนทางไปบ้าน

             [๑๑๒]  ร้านขายข้าวสัตตู ร้านขายน้ำส้มพะอูม และต้นทองหลางใบมนซึ่งมีดอก
                          บานแล้ว มีอยู่ ณ ที่ใด ท่านจงไป ณ ที่นั้นเถิด ฉันให้ของด้วยมือใด
                          ฉันย่อมกล่าวด้วยมือนั้น ฉันไม่ได้ของด้วยมือใด ฉันไม่กล่าวด้วยมือนั้น
                          นี่เป็นหนทางของบ้านชื่อว่ายวมัชฌกคาม ท่านจงรู้ทางที่ฉันกล่าวปกปิด
                          นี้เองเถิด.

จบ อมราเทวีปัญหา ที่ ๒.





๓. สิคาลชาดก


ว่าด้วยพราหมณ์เชื่อสุนัข

             [๑๑๓]  ดูกรพราหมณ์ ท่านเชื่อสุนัขผู้ดื่มสุราหรือ เพียง ๑๐๐ เบี้ยก็ไม่มี อย่าว่า
                          ถึง ๒๐๐ กหาปณะเลย?

จบ สิคาลชาดกที่ ๓.





๔. มิตจินติชาดก


ว่าด้วยปลาช่วยปลาให้พ้นข่าย

             [๑๑๔]  ปลา ๒ ตัวคือ ปลาพหูจินตี และปลาอัปปจินตี ติดอยู่ในข่าย ปลาชื่อ
                          มิตจินตีได้ช่วยให้พ้นจากข่าย ปลาทั้ง ๒ ตัวจึงได้มาพร้อมกันกับปลา
                          จินตี ในแม่น้ำนั้น.

จบ มิตจินติชาดกที่ ๔.





๕. อนุสาสิกชาดก


ว่าด้วยดีแต่สอนผู้อื่น

             [๑๑๕]  นางนกสาลิกาตัวใด สั่งสอนนกตัวอื่นอยู่เนืองๆ ตัวเองมีปกติเที่ยวไป
                          ด้วยละโมบ นางนกสาลิกาตัวนั้นถูกล้อบดแล้วมีปีกหักนอนอยู่.

จบ อนุสาสิกชาดกที่ ๕.





๖. ทุพพจชาดก


ได้รับโทษเพราะทำเกินไป

             [๑๑๖]  ท่านอาจารย์ ท่านได้ทำเกินไป การกระทำของท่านนั้นไม่ชอบใจแม้แก่
                          ข้าพเจ้า ท่านโดดพ้นหอกเล่มที่ ๔ แล้ว ถูกหอกเล่มที่ ๕ เสียบเข้าแล้ว.

จบ ทุพพจชาดกที่ ๖.





๗. ติตติรชาดก


ว่าด้วยตายเพราะปาก

             [๑๑๗]  วาจาที่ดังเกินไป ความเป็นผู้มีกำลังแรงเกินไป บุคคลกล่าวล่วงเวลา
                          ย่อมฆ่าบุคคลผู้มีปัญญาทรามเสีย ดุจวาจาที่ฆ่านกกระทาผู้ขันดังเกินไป
                          ฉะนั้น.

จบ ติตติรชาดกที่ ๗.





๘. วัฏฏกชาดก


ว่าด้วยการใช้ความคิด

             [๑๑๘]  บุรุษเมื่อไม่คิดก็ย่อมไม่ได้ผลพิเศษ ท่านจงดูผลแห่งอุบายที่เราคิดเถิด
                          เราพ้นแล้วจากการฆ่าและจองจำ ก็ด้วยอุบายนั้น.

จบ วัฏฏกชาดกที่ ๘.





๙. อกาลราวิชาดก


ว่าด้วยไก่ขันไม่ถูกเวลา

             [๑๑๙]  ไก่ตัวนี้ไม่ได้เติบโตอยู่กับพ่อแม่ ไม่ได้อยู่ในสำนักอาจารย์ ย่อมไม่รู้จัก
                          กาลที่ควรขัน และไม่ควรขัน.

จบ อกาลราวิชาดกที่ ๙.





๑๐. พันธนโมกขชาดก


ว่าด้วยการหลุดพ้นจากเครื่องผูกมัด

             [๑๒๐]  คนพาลทั้งหลายผู้ไม่ถูกผูกมัด กล่าวขึ้นในที่ใด ก็ย่อมถูกผูกมัดในที่นั้น
                          ส่วนบัณฑิต แม้ถูกผูกมัดแล้ว กล่าวขึ้นในที่ใด ก็หลุดพ้นได้ในที่นั้น.

จบ พันธนโมกขชาดกที่ ๑๐.