อปัณณกชาดก

๑. อปัณณกชาดก


ว่าด้วยการรู้ฐานะและมิใช่ฐานะ

             [๑]  คนพวกหนึ่งกล่าวฐานะอันหนึ่งว่า ไม่ผิด นักเดาทั้งหลายกล่าวฐานะอัน
                          นั้นว่า เป็นที่สอง คนมีปัญญารู้ฐานะและมิใช่ฐานะนั้นแล้ว ควรถือ
                          เอาฐานะที่ไม่ผิดไว้.

๒. วัณณุปถชาดก


ว่าด้วยผู้ไม่เกียจคร้าน

             [๒]  ชนทั้งหลายผู้ไม่เกียจคร้าน ขุดภาคพื้นที่ทางทราย ได้พบน้ำในทางนั้น
                          ณ ที่ราบ ฉันใด มุนีผู้ประกอบด้วยความเพียรและกำลัง เป็นผู้ไม่
                          เกียจคร้าน พึงได้ความสงบใจ ฉันนั้น.

จบ วัณณุปถชาดกที่ ๒.








๓. เสรีววาณิชชาดก


ว่าด้วยเสรีววาณิช

             [๓]  ถ้าท่านพลาดโสดาปัตติมรรค คือ ความแน่นอนแห่งสัทธรรมในศาสนานี้
                          ท่านจะต้องเดือดร้อนใจในภายหลังสิ้นกาลนาน ดุจพาณิชชื่อเสรีวะผู้นี้
                          ฉะนั้น.

จบ เสรีววาณิชชาดกที่ ๓.






๔. จุลลกเศรษฐีชาดก


ว่าด้วยคนฉลาดตั้งตนได้

             [๔]  คนมีปัญญาเฉลียวฉลาด ย่อมตั้งตนไว้ด้วยต้นทุนแม้น้อย ดุจคนก่อไฟ
                          น้อยๆ ให้เป็นกองใหญ่ ฉะนั้น.

จบ จุลลกเศรษฐีชาดกที่ ๔.





๕. ตัณฑุลนาฬิชาดก


ว่าด้วยราคาข้าวสาร

             [๕]  ข้าวสารทะนานหนึ่งมีราคาเท่าไร พระนครพาราณสีทั้งภายในภายนอก
                          มีราคาเท่าไร ข้าวสารทะนานเดียวมีค่าเท่าม้า ๕๐๐ เทียวหรือ?

จบ ตัณฑุลนาฬิชาดกที่ ๕.





๖. เทวธรรมชาดก


ว่าด้วยธรรมของเทวดา

             [๖]  สัปบุรุษผู้สงบระงับ ประกอบด้วยหิริและโอตตัปปะ ตั้งมั่นอยู่ในธรรม
                          อันขาว ท่านเรียกว่าผู้มีธรรมของเทวดาในโลก.

จบ เทวธรรมชาดกที่ ๖.





๗. กัฏฐหาริชาดก

             [๗]  ข้าแต่พระราชาผู้เป็นใหญ่ ข้าพระบาทเป็นโอรสของพระองค์ ข้าแต่
                          พระองค์ผู้เป็นจอมแห่งหมู่ชน ขอพระองค์ได้ทรงโปรดชุบเลี้ยงข้าพระ
                          บาทไว้ แม้คนเหล่าอื่นพระองค์ยังทรงชุบเลี้ยงได้ ไฉนจะไม่ทรงชุบ
                          เลี้ยงโอรสของพระองค์เองเล่า?

จบ กัฏฐหาริชาดกที่ ๗.





๘. คามนิชาดก


ว่าด้วยไม่ใจเร็วด่วนได้

             [๘]  เออก็ความหวังในผล ย่อมสำเร็จแก่ผู้ไม่ใจเร็วด่วนได้ เรามีพรหมจรรย์
                          แก่กล้าแล้ว ท่านจงเข้าใจอย่างนี้เถิด พ่อคามนี.

จบ คามนิชาดกที่ ๘.





๙. มฆเทวชาดก


ว่าด้วยเทวทูต

             [๙]  ผมที่หงอกบนศีรษะของเรานี้ เกิดขึ้นนำเอาวัยไปเสีย เทวทูตปรากฏแล้ว
                          บัดนี้ เป็นสมัยบรรพชาของเรา.

จบ มฆเทวชาดกที่ ๙.





๑๐. สุขวิหาริชาดก


ว่าด้วยการอยู่เป็นสุข

             [๑๐]  ชนเหล่าอื่นไม่ต้องรักษาผู้ใดด้วย ผู้ใดก็ไม่ต้องรักษาชนเหล่าอื่นด้วย
                          ดูกรมหาบพิตร มหาบพิตรผู้นั้นแล ไม่เยื่อใยในกามทั้งหลาย ย่อมอยู่
                          เป็นสุข.

จบ สุขวิหาริชาดกที่ ๑๐.